Cumhuriyet dönemi gazete dağıtıcılığı, 1959 yılına kadar gazete kuruluşlarının her birinin kendi imkânlarıyla ve kendi buldukları sokak satıcıları (müvezziler) aracılığıyla gazetelerini dağıttıkları örgütsüz dönemdir. 1959 sonrası ise, dağıtım şirketlerinin kurulduğu ve kitlesel dağıtımın gerçekleştiği örgütlü dönemdir. Ülkemizde ulaşım yollarının gelişmesine paralel (kara ve demir yolları) gazete dağıtımı da düzenli ve hızlı hale gelmiştir. Türkiye'de 1946'dan sonra başlayan çok partili dönemle birlikte kentleşme ve okuryazar sayısının artmaya başlaması da gazete satışlarını olumlu yönde etkilemiştir. 1950’li yılların sonuna doğru siyasal hayatın hareketlenmesi ile birlikte gazeteler sayıca çoğalmış ve "kitle basını" doğmuştur. Kitle basını, ulusal dağıtımı zorunlu kılmıştır. Gazeteler 4 Eylül 1959 yılında ilk ortaklaşa dağıtım şirketleri olan Gameda’yı kurmuşlardır. Bu dönemde ilk kez, çok çeşitli gazete Türkiye'nin birçok bölgesinde okuyucularına aynı gün içerisinde ulaşır duruma gelmiştir. (Gameda, 1992’de kapanmıştır.)

Nergiz Ailesi soyadlarını, Kastamonu’nun Nergiz köyünden geldikleri için almışlar. Hüseyin Nergiz, Çankırı’nın eski berber esnafından ve Çankırı’da gazete dağıtımını 1952 yılında ilk başlatan esnaftır… 2 evladı Kenan ve Turan babalarının başlattığı gazete dağıtım işini 80’lerin sonuna kadar başarıyla sürdürmüşlerdir.

Ezberciler’in kızı olan eşi Afife Hanımı 1999 yılında kaybeden 1922 doğumlu Kenan Nergiz, 19 Ocak 2012’de, kardeşi 1929 doğumlu Turhan Nergiz’te, 2014 yılında vefat etti.

Kenan Nergiz, Çankırı’da sosyal kimliğiyle yaşamı boyunca dikkat çeken bir şahsiyetti… Avcılığının, balıkçılığının yanında çiçeklere ve fotoğrafa da meraklı olan Nergiz, akordeon da çalıyordu. Çok güzel balık ağı örerdi. Ailesini ve akrabalarını gazete dağıtımı için kullandığı cipiyle gezdirmeyi pek severdi. Kenan Nergiz, eski Çankırı valilerinden Cevat Çapanoğlu’nun berberliğini de yapmıştır. İlk zamanlar, babası gibi berberlikle gazete satışını birlikte yürüten Kenan Nergiz,  daha sonra mülkiyeti kendilerine ait olan Manifaturacılar caddesindeki dükkânı Çankırı’nın ilk gazete bayiine dönüştürmüştür.

Nergizler'in gazete bayii, 70’li yıllarda Çankırı’nın en hareketli noktalarından biriydi, insan kaynardı. Nergizlerin üst yanında Toruşlar, alt yanında Kapusuzlar, köşede Uslu eczanesi vardı. Karşısında da Bakkal Hasan, Erdoğan Tuhafiye, Sırmacılar ve Saray Ticaret bulunuyordu…

Çankırı'da Nergizlerin ilk ve tek gazete bayii olduğu yıllarda gazeteler ve dergilerin yanı sıra radyo ve sinemada altın yıllarını yaşıyordu.

Yıl boyu duvardan inmeyen siyah beyaz Saatli Maarif takvimi yerini renkli ve bol resimli ve Ülkü takvimine kaptırmıştı…

Teksas, Tommiks, Zagor gibi yabancı çizgi romanlar; Tarkan ve Karaoğlan gibi yerli çizgi romanlar, cep foto romanları, fasiküller halinde yayınlanan ansiklopediler, özellikle de Hayat, Ses ve Tarih dergileri Çankırı'da peynir ekmek gibi satılıyordu…

70’li yıllarda Çankırı’da en çok satılan gazeteler Hürriyet, Günaydın ve Tercüman’dı.

Yılbaşında kartpostal ve tombala da büyük ilgi görür ve kapış kapış satılırdı.

Ortaokul öğrencisi iken, Çankırı’nın ilk gazete bayii Nergizler’de ben de gazete müvezziliği yaptım. Hani fırından taze çıkan ekmeğe “dumanı üzerinde…” denir ya, gazeteler de neredeyse “mürekkebi kurumadan…” gelir; balyalar açılarak karılan gazeteleri koltuğumuzun altına koyar, manşetlere hızlıca göz atarak, seçtiğimiz başlıkları avazımızın çıktığı kadar anons ederek:  "Gaste bugünün, yazıyooo!" diye, Çankırı’nın cadde ve sokaklarında bağıra çağıra satardık. Aşırı bağırmaktan kimi zaman sesimiz kısılır, ertesi gün dağıtıma çıkamazdık.

Birlikte gazete satışına çıktığımız Kenan Amca’nın kardeşi Turan abi, çalışkan, konuşkan, neşeli ve sempatik bir adamdı ve o dönemin bir numaralı müvezzii idi. Onun gök gürültüsünü andıran “gazete isimlerini tek tek saydığı” haykırışı, o yılların Çankırı’sında yaşayanların kulaklarında çınlar hala... Boynuna asılı palaskasıyla koltuğunun altına aldığı gazete destesiyle sanki yürüyen bir gazete bayii gibiydi rahmetli. Gazete satışına çıkan çocuklar, işin inceliklerini ondan öğrenirlerdi.

İlk zamanlar posta treniyle gelirmiş Çankırı’ya gazeteler…

İlk gazete dağıtım işini berberlikle birlikte yürüten Hüseyin Nergiz olmuş…

Daha sonra dağıtım işini üstlenen büyük oğlu Kenan Nergiz 60’lı yıllarda aldığı Land Rover cipiyle her gün Ankara’dan Çankırı’ya gazete taşımaya başlamış…

Land Rover cipiyle her gün Ankara Ulus Rüzgârlı sokaktan aldığı gazeteleri sabaha doğru Çankırı’ya getirerek, Çankırılıları gazetesiz bırakmamıştır.

İlk bayiliğe Hürriyet Gazetesinden gelen teklifle başlamışlar. Çankırı ana gazete bayiliği için İstanbul’a gidilmiş ve sözleşme yapılmış. O zaman iki dağıtım firması olan Hürdağıtım ve Gameda ile görüşülerek, bu şirketlerin dağıtım ağındaki gazeteler Çankırı’ya günlük gelmeye başlamış. Kenan Nergiz 1988 yılında emekliye ayrılarak ticari faaliyetine son verince, gazete bayiliği yaptıkları dükkânda bu tarihten sonra satılmıştır.

Fotoğraflar: Kenan Nergiz Albümü