YENİ anayasa tartışmaları sürerken iktidar tarafından 12 Eylül 2023’te Ulucanlar Cezaevi Müzesi’nde "1982 Yerine 2023 Anayasası Sempozyumu" düzenlenmişti. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan sempozyumun açılış konuşmasını yapmış, TBMM Başkanı Numan Kurtulmuş, Adalet Bakanı Yılmaz Tunç ve Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanı Fahrettin Altun da sempozyuma katılmıştı. Sempozyumun konuşmalarının yer aldığı kitap ise önceki gün Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı tarafından yayımlandı. Yeni Anayasa çalışmasında Cumhuriyetin laik yapısının hedef alındığı ve laikliğin "değiştirilemezlik" güvencesinin olmaması gerektiği savunuldu.

Bu kapsamda dikkat çeken konuşmalardan biri Cumhurbaşkanlığı Yerel Yönetim Politikaları Kurulu Başkanvekili Prof. Dr. Şükrü Karatepe’den geldi. Karatepe konuşmasında 1924 Teşkilatı Esasiye Kanunu (1924 Anayasası) ile 1961 Anayasası’nda sadece "Türkiye Devleti bir cumhuriyettir" hükmünün bulunduğu 1. maddenin değiştirilemez olduğunu anımsattı. Karatepe, "Yeni düzenlemede, sadece ‘Türkiye Devleti bir cumhuriyettir’ hükmünün yer aldığı 1. maddenin değiştirilmesi yasaklanmalıdır" dedi.

2. VE 3. MADDE GÜNDEMDE

Böylece Karatepe, "Türkiye Cumhuriyeti, Atatürk milliyetçiliğine bağlı, başlangıçta belirtilen temel ilkelere dayanan, demokratik, laik ve sosyal hukuk devletidir" hükmünün de yer aldığı 2. maddesi ile 3. maddesini kapsayan değiştirilemez hükmünün kaldırılmasını savundu.

Diğer bir katılımcı İstanbul Medipol Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Atilla Yayla ise yeni anayasanın "liberal demokrasi"ye dayanması gerektiğini, bu nedenle halihazırdaki "resmi ideoloji"nin anayasadaki en büyük sorun olduğunu savundu.

"Resmi ideolojinin" Milli Eğitim Yasası ve YÖK Yasası gibi yasalarda varlığını sürdürdüğünü vurgulayan Yayla, sözlerini şöyle tamamladı:

"Karma bir anayasa. Bu anayasanın en önemli problemi anayasanın resmi ideolojisidir. Eğer anayasanın insan haklarını gerçekten tanıyan bir anayasa olmasını istiyorsak, anayasanın mevcut resmi ideolojisinden arındırılması ve liberalleştirilmesi gerekir."

Sempozyumdaki görüşleri Cumhuriyet’ten Aytunç Ürkmez'e değerlendiren anayasa hukukçusu Prof. Dr. Şule Özsoy Boyunsuz, Prof. Dr. Atilla Yayla’nın 40 yıl önceki tartışmaları tekrarladığını belirtti. Halihazırda "resmi ideoloji"nin yer değiştirdiğini aktaran Boyunsuz, "Anayasa yüzeysel bir maske haline geldi. Bu anayasanın temel hakları koruyan çok güzel hükümleri de var. Bunların ve Anayasa Mahkemesi’nin kararları uygulanmazken anayasanın hiç uygulanmayan bir maddesi üzerinden yeni anayasayı savunmak tabiri caizse dam üstünde saksağandır" dedi.

‘DİNCİ İDEOLOJİYE DÖNÜŞÜYOR’

Değiştirilemez hükümlerin çıkarılması taleplerine ilişkin Boyunsuz, "Anayasanın değiştirilemez hükümlerine baktığımızda orada gördüğümüz; ‘İnsan haklarına dayalı, demokratik, laik, sosyal bir hukuk devletidir’ kısmı çoğulcu demokratik hukuk sistemlerinde bulunması gereken hükümlerdir. Bunların hangisi çıkarılınca Türkiye daha demokratik bir ülke olacak? Bizim sorunumuz anayasanın temel haklarını koruyan hükümlerinin uygulanmaması. Bizim sorunumuz resmi ideolojinin dinci bir ideolojiye dönüştüğü sivil otoriterlik içerisinde oluşumuz. Bu tür eleştiriler içi dolu eleştiriler değil" ifadelerini kullandı.

AKP’NİN ANAYASA KARNESİ: 3 REFERANDUM, 134 MADDE

AKP döneminde üç tane anayasa referandumu yapıldı. Bunlardan ilki 2007 Anayasa Referandumu oldu. Bu referandumda Anayasa'nın 96., 101 ve 102. maddelerinde değişikliğe gidildi. 2007’nin ardından yapılan 2010 Anayasa Referandumu’nda ise 26 maddede değişiklik gerçekleşti. En son yapılan 2017 Anayasa Referandumu’nda da 18 madde değiştirildi. AKP döneminde ise toplamda anayasanın 177 maddesinin 134’ü değiştirildi.