Türkiye’de ve İslam dünyasında en çok tartışılan konulardan biri de, kadınların Cuma Namazı, Bayram ve Cenaze Namazlarını kılıp kılamayacağı konusudur. 1400 Yıldır bazı konuların hala tartışma konusu olması ibadetlerin şüphe ile yapılması veya yapılmaması yönünden önem arz etmektedir. Burada suçlu avamdan çok ulema denilen yorum yapabilecek durumda olanlar arasında fikir, düşünce birliği içinde olamayanlardadır.
Kur-an'da Cuma Namazı ile ilgili tek ayet var. Cuma suresi 9. Ayet: Ey iman edenler! Cuma günü namaza çağrıldığınızda alışverişi bırakıp hemen Allah’ı zikretmeye koşun! Eğer bilirseniz bu sizin için daha hayırlıdır. Devamında 10. ayette de Namaz kılınınca derhal yeryüzüne dağılıp Allah’ın lütfundan rızkınızı arayınız.
Kur-an'da, namazla ilgili çok sayıda ayet olmasına rağmen; Cuma Namazı ile yukarıda geçen ayetten başka ayet yok. Dikkat edilirse ayetin ilk cümlesi ‘’Ey iman edenler’’! hitabıdır. Tartışma da hiç olmaması gerekirken bu hitap üzerinedir. Kur-an'da 88 yerde geçen bu hitap bu ayet dışında bütün Müslümanları kapsarken; Ulema Cuma suresi dokuzuncu ayetteki "Ey iman edenler’’ hitabındaki, (Ya eyyüh ellezine amenu) ellezine kelimesinin, erkekler anlamına geldiğine hükmetmektedirler. Diğerlerinde olmayan bu hüküm, bu ayete özel nasıl yorumlanır hiçbir açıklaması yok.
"Cuma namazı kimlere farzdır?" sorusuna verilen cevaplar arasında; Şartları uyan erkekler maddesi de dikkatimi çekti. Tam tersi burada erkeklerden çok, "şartları uyan kadınlar ve erkekler" denmesi gerekirdi. Hatta "şartları uyan kadınlar" tabiri daha uygun düşerdi. Erkekler için zaten problem yok.
Ayet açık, kılınmaması ile ilgili bir hadis olmamasına rağmen, ulemanın ortak içtihadıyla "kadınlara Cuma Namazı farz değildir" hükmü getirilmiş. Kanunların anayasaya ters olamayacağı gibi, içtihatların da İslam'ın anayasası olan Kur-an'a ters düşmemesi, onun üzerinde olmaması gerekmez mi? Hatta Peygamberimizin Cuma (toplanma) günlerinde kadınların camiye veya -ilk günlerde büyük mescit yoktu- Cuma günü toplanma yerlerine gelmeleri için erkek müminlere tavsiyesi olduğu herkes tarafından kabul edilmektedir.
Cuma namazında hutbe ve dinlenmesi farzdır. Hutbeler de günün şartlarına göre sosyal, siyasi, ahlaki, inanç, insani ilişkiler, çevre, ticaret konularında bilgiler verilir, Müslümanların bu konularda ortak bir görüş içerisinde olması, toplum düzeninin oluşması için istenilen bir durumdur. Günümüzde ve öncesinde bu konuların hangisi kadınlarımıza lazım değil. 1400 Yıl sonra bile kadın hakları ve onlara yapılan erkek şiddetinden bahsediliyor; gündemden düşmüyorsa her konuda olduğu gibi Cuma Namazının kadınlara farz olmadığının söylenmesi erkek hegemonyasından başka bir şey değildir. Kadınlarımızın Cuma namazına gelememe konusunda fazlasıyla mazereti olabilir. Özel günlerinde eza görmeleri, çocuk bakmaları, ev ve el işleri, titiz eşleri, Cuma günleri toplanma yerlerine uzaklıkları gibi. Şartları uygun olanlar için ayetin açık hükmü dururken hiç kimsenin Kadınlara Cuma namazı farz değildir, deme hakkı olamaz.
Hele günümüzde dünyalıklarını yoluna koyan kadınlarımız, her gün kendi aralarında toplanma günleri tertipleyerek sosyal buluşma eksiğini tamamlamaya çalışırken; ihtiyaç duyan kadınlarımızın haftada bir de olsa Cuma günleri bir araya gelmesinin, birbirlerine hal hatır etmesinin kime ne zararı olabilir. Bir gün evden dışarıya çıkmadan duramayan erkeklerin hemhal etmesi gerekmez mi?
Kadınlara bu yasak niye gelmiş? Kısaca erkek hegomanyası. Erkekler, kendi nefislerine hakim olamadıkları için; kadını şeytan olarak, cinsel arzularının dürtüsü gibi görmüşler. Camide onlar için müsait yer, abdest yeri hazırlayamamışlar, kolaycılığa kaçıp kadınlara farz değil demişler. Cuma Namazında okunan hutbeyi de; namaza gelen yakınları evde kadınlara söyleyerek bilgilendirme yaparlar demişlerdir.
Cuma suresi 9. Ayette geçen "alışverişi bırakınız" ve 10 ayette geçen "rızkınızı aramak için dağılınız" emirlerini, "alışverişi erkekler yapar; rızkı da onlar arar" diyerek; kadınlara Cuma’nın farz olmadığı yorumunu yapmışlardır. Halbuki günümüzde çalışan kadınlarımız erkeklere çok yakındır. Hatta bazı branşlarda daha fazladır. Allah’ın ayetini eğip bükerek icma oluşturmak nefsi tatminden öte büyük vebaldir. Müslümanların bu vebalden bir an önce kurtulması gerekir diyorum.
Allah, Bakara 153’de: Ey iman edenler! Sabır ve namaz ile Allah’tan yardım isteyin. ….Tevbe 71’de: Mümin erkekler ve mümin kadınlar birbirinin dostu ve yardımcısıdırlar. Namazı dosdoğru kılarlar. …. Bu iki ayette, ayrıştırma yok. Mümin kadın ve erkeklerin birbirine dost ve yardımcı olmasını, sabır ile namazlarda Allah’tan yardım istenmesini emrediliyor.
Cenaze Namazı: Namaz değil, duadır. Namazın farzlarından sadece kıyam vardır. Abdestsiz de dua edilebilir. Abdestli olunması istenen bir durumdur. Kadınlarda Cenaze Namazı (DUASI) eda edilirken erkelerin arkasında durup aynı görevi yapabilirler, yapmalıdırlar. Görevlilerin namaz alanından onları göndermeleri yanlıştır. Tam tersi iştirakleri istenmelidir. Cenaze namazı kılacak erkek bulunmazsa bir kadının bile namazı kılmasıyla namaz (dua) tamamlanmış olur. Erkeklerden hangi şartlar da düşüyorsa kadınlardan da o şartlar da düşer. Kadınlarımız bu haklarını kullanmada ısrarcı olmalıdırlar.
Bayram Namazı: Cuma’nın farz olduğu kimselere bazı mezheplerde vacip, bazı mezheplerde sünnet demişler. Yine kadınlarımızı Bayram Namazlarına yaklaştırmamışlar. Halbuki ayetler oruç ve kurban için erkek-kadın ayırımı yapmamıştır. Bakara 183-185 ayetlerinde özetle: İnsanlara hitap etmekte, bu günleri gösteren Allah’a şükredip tekbir getirmemiz istenmektedir. Oruç ve kurban ibadeti için ayrım yapılmaması, ibadetin dua ve sevincinin paylaşımı olan Bayram Namazlarının kılınmasında da ayrım yapılmamasını gerektirmez mi? Erkekler kadınlara yer bulamadıkları veya yer yapmadıkları için, kadınlar gelmesin diyerek işin içinden çıkmışlardır. Bu konuda haklarını aramayan kadınlarımızda en az bu hakkı gasp eden erkekler kadar suçludur. Erkekler Teravih Namazında camide yer bulamazsın; kadınları teravih namazı için eve gönderirler. Şu sıra camiler dolmadığı için üst katları Ramazan'da kadınlara tahsis ediyorlar. Yoksa ona da yasak getirirler.
Nurettin Bölük, 28.04.2020