Kış aylarına denk gelen çocukluğumuzun Ramazanlar'ının tadına doyulmaz, geldiğiyle gittiği bir olurdu…
Ağızların bağlandığı sahur vaktine kimi Çankırılı "zahur", kimileri de "temşüt" derdi. Sahura erken kalkan, ışığı yanmayan komşusunu uyandırır, komşular pişirdiklerinden ikramlaşırdı.
İftar yer sofrasında tespih taneleri gibi dizilen ailenin büyüğü, küçüğü, misafiri ile birlikte radyodaki dua takip edilerek açılırdı.
Akşam ezanı okunuyor olsa bile, oruç açmak için Çankırılılar mutlaka topun patlamasını beklerdi. Çankırı Kalesi civarında oturan çocuklar top saatini ayrı bir heyecanla karşılar; Alibey ve Mimar Sinan Mahallesindeki çocuklar topu görebilmek için çatılara çıkar, sesi duyar duymaz tabana kuvvet sofraya koşardı…
Top atılmaya yakın Sarı Baba’da oturan çocuklar da mezarlığa çıkar “beş dakika kaldı, fener fitilini aldı!” diye patlayıncaya kadar bağırır, patlayınca seğirterek kendini evlerine atardı. Bir gurup çocuk da oluklu kiremitlerden kule yapar, top patlayınca yıkarak orucunu açmaya evlerine giderdi…
Çankırı’nın iftar topu, Ali Bey mahallesinde Kuşhane’nin altında “Harmanlık” denen düzlükteki kulübe şeklindeki Top Evi'nden atılırdı.
Hiç unutmam; benim ortaokul öğrencisi olduğum 1972 yılının Ekim ayında yaşanan talihsiz top kazasında, Çankırı'nın 20 yıllık Ramazan topçusu Mahmut Çapraz şehit olmuştu.
Çankırı’nın Ramazan topunu atan Mahmut amca, iftar vaktinden çok önce gelerek hazırlık yapardı. Onun, barutu bez parçalarıyla sıkıştırdığını çok kere izledik.
Tarih: 21 Ekim 1972
O akşam, iftarı beklerken her zamanki gibi harmanlıkta top oynuyorduk… İftar vaktine 15 dakika vardı... “Pıtttt!” diye bir ses duyduk. Sesin ardından top kulübesinden dumanlar yükselmeye başladı.
Oyunu bırakıp hemen kulübeye koştuk, kapıyı açtık, Mahmut Amca kanlar içinde yerde yatıyordu. Korku ve panikle evlere haber verdik. Topevi'nin etrafı bir anda ana baba gününe döndü. Bir arkadaşımız Mahmut Amcanın oğluna haber vermek için çalıştığı dükkâna koşmaya başladı*…
Mahmut Amcanın büyük oğlu Ekrem, Pirinç Pazarında sobacı Şaban Yeşil Usta’nın yanında çalışmaktadır. Alibey mahallesinden koşa koşa gelen çocuk Ekrem’e babasının Top evinde yaralandığı haberini getirir. Şaban Usta'nın emektar Skoda arabasıyla olay yerine intikal ettiklerinde, yaralı Mahmut Amcanın başında su deposunun bekçisi beklemektedir. Hemen Çankırı Devlet Hastanesine kaldırırlar.
Çankırılılar 21 Ekim 1972 akşamı iftarlarını ilk kez topsuz açarlar.
Dönemin efsane doktoru Mahmut Sayın başından ağır yaralanan Mahmut Çapraz'ı hemen ameliyata alır. Geçirdiği beyin ameliyatının ardından iki gün komada kalan Mahmut Amca Hakk'ın rahmetine kavuşur. Türk bayrağına sarılı tabutu Büyük Cami’ye getirilir, Çankırılılar'ın gözyaşlarıyla kılınan cenaze namazıyla Sarı Baba’ya defnedilir.
Deyim Köylü Mahmut amca belediyede temizlik işçisi olarak 11 ay görev yapar, Ramazan ayında da Çankırı’nın Ramazan topunu atardı. 5 Evlat sahibi Mahmut amca, mahallesinde, iş yerinde ve Çankırı’da çok sevilen; kalender bir insandı. Ali İnandık’ın Belediye Başkanı olduğu dönemde meydana gelen top kazasında "Belediye cenazesini kaldırmak dışında" Mahmut amcaya sahip çıkmaz. Uzun uğraş sonrası bağlanan cüz’i aylıktan sonra 40 yaşında hayatını kaybeden Mahmut amcanın eşi Ayşe teyze ve evlatları, kendi hayat kavgalarıyla baş başa bırakılır. Rahmetlinin kabrini bile ailesi yaptırır.
Şehit Topçu Mahmut Çapraz için “Çankırı’nın ve Çankırı Belediyesinin Mahmut Amcaya bir vefa borcu var” başlığı altında TAHTAKÖPRÜ Facebook grubumuzda bir kampanya başlatarak ilgililere seslenmiştik…
Bu kampanya neticesinde 01.06.2017 tarihinde toplanan Çankırı Belediye Meclisi, rahmetlinin adını 223 sayılı karar ile Top Sokak'a vererek "Topçu Mahmut Çapraz Sokak" olarak ölümsüzleştirdi.
(*) Patlamaya tanıklık eden çocuklardan Ali Ay'ın anlatımından...