Başbakan Erdoğan teşviklerin uzatılacağını açıkladı, 31 bin işyeri ve 766 bin çalışanın endişeli beklentisi yerini iyimserliğe bıraktı. Akşam gazetesinden Mehmet Ali Ergün'ün haberine göre; Yaklaşık 10 yıldır devam eden ve özellikle Doğu-Güneydoğu illerindeki yatırımları ilgilendiren 5084 sayılı Teşvik Yasasının süresi 31 Aralık 2012 tarihinde bitti. Bölgede faaliyet gösteren işyerleri, aylar öncesinden "Bölge istihdamı üzerinde ciddi sonuçları olur" uyarısında bulunmuştu hükümet iki ay sonra beklentilere yanıt verdi.
2004'te çıkarılan yasa, bölge ekonomisine doğrudan, 'barış sürecine' ise dolaylı katkılar sağladı.
KAYITDIŞI EKONOMİ AZALDI
Bunların başında kadın istihdamındaki artış ve kayıtdışılığın azaltılması geliyor. Merkezi Batı'da olan çok sayıda şirket, teşvikler nedeniyle yatırımlarını bu illere kaydırdı, yerel şirketler kapasitelerini artırıp yeni yatırımlara hız verdiler. Bölgede yatırımları bulunan iş adamları, özellikle SGK desteğinin Doğu ve Güneydoğu Anadolu için yararlı sonuçları olduğunde hemfikir... Ancak teşviğin süresinin 31 Aralık 2012 tarihiyle sona ermesi, ise tedirginlik yarattı.
BAŞBAKAN SÜREYİ UZATTI
Anadolu'da 30 binden fazla işyeri Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın haftasonu Mardin'de açıkladığı 5084 sayılı Teşvik Yasasının uzatılacağı açıklamasıyla rahat bir nefes aldı.
UMUT ORAN DESTEK VERDİ
CHP Genel Başkan Yardımcısı Umut Oran da konuyu yakından izleyen isimlerden...
Eski bir tekstilci olan ve sivil toplum örgütlerindeki yöneticiliği sırasında Anadolu'daki sıkıntıları yerinde inceleyen Oran, teşvik modelinin, sanayicilik döneminde kendisinin önerdiği bir model olduğunu anımsatarak şunları söyledi:
YER: ANKARA UÇAĞI
'Yerinde iş, yerinde aş' benim önerdiğim bir modeldi. 5084 sayılı Teşvik Yasasının sona ereceği tarihten önce bir kanun teklifi verdik, dikkate alınmadı.
Ocak ayının sonlarına doğru İstanbul-Ankara uçağında karşılaştığım Ekonomi Bakanı Zafer Çağlayan'a endişeleri aktardım ve dedim ki; "En azından istihdam teşvikleri sürsün. Her türlü desteği verelim. Bu konuda Başbakan Erdoğan'a da bu konudaki görüşümü içeren bir mektup yazdım, 766 bin kişiyi ilgilendiren bu teşviklerle ilgili ne gerekiyorsa yapacağımızı ilettim."
KADIN VE GENÇLER İÇİN ÖZEL TEŞVİK UYGULANMALI
Umut Oran, Başbakan Erdoğan'a yazdığı mektupta "Gelin el ele verelim" diyerek şu önerilerde bulundu:
- İl bazında istihdam ve ihracat odaklı model hayata geçirilmelidir.
- 5 ve 6. bölgelere yeni teşvik süresince sadece istihdama yönelik hakların mevcut işletmeler için de devam ettirilmesi gerekmektedir.
- Daha çok istihdamı teşvik için, oluşturulan istihdama göre kademeli istihdam vergisi ve SSK primi indirimine gidilmelidir.
- Buralarda genç istihdamı ve çalışmayan kadınlar için özel teşvikler getirilmelidir."
TEŞVİK BİTERSE YATIRIMLAR SEKTEYE UĞRAR
Konuyla ilgili Ekim ayında biraraya geldiğimiz Çağrı Merkezleri Derneği Başkanı Bahadır Pekkan, endişelerini şöyle dile getirmişti: Sektördeki firmalar Artvin, Erzurum, Erzincan, Bitlis, Bingöl, Van, Diyarbakır ve Malatya'da çağrı merkezleri açtı. Şimdi sırada Gaziantep ve Şanlıurfa var. Önceki dönemde devlete istihdam üzerinden ödenen SGK primi avantajımız vardı. Teşvik biterse yatırımlar sekteye uğrar. Sadece bizim sektörümüzde, Doğu'da yaklaşık 10 bin kişinin potansiyel işsiz olma durumu var. Teşvikler kalkarsa bir çalışanın işverene maliyeti yaklaşık yüzde 20 artar... "
ENERJİDEN VERGİYE DÖRT KOLDAN DESTEK
2004 yılında, yürürlüğe giren 5084 sayılı yasayla Doğu ve Güneydoğu illerinin yanında geri kalmış birkaç ille beraber 36 il yasa kapsamına alındı. Teşvik, yatırımları ve istihdamı kapsıyordu.
2005 yılında ise 13 ilin yanı sıra Gökçeada ve Bozcaada teşvik yasasına dâhil edildi.Teşvik kanunu bu illerde yapılacak yatırımlarda çeşitli avantajlar sağlıyordu.
Avantajların başında istihdam vergileri geliyordu.
Teşvikler Organize sanayi bölgesi (OSB) içinde ise işveren prim payının yüzde 100'ü,
- OSB dışında ise işveren prim payının yüzde 80'i devlet tarafından ödeniyordu.
- OSB içinde stopaj desteği yüzde 100'ü (2010 yılında son buldu ancak yeni teşvik sisteminin 6. bölgesinde mevcut),
- OSB dışında stopaj desteği yüzde 80'i (2010 yılında son buldu ancak yeni teşvik sisteminin 6. bölgesinde mevcut) teşvik edildi.
- Teşvik kapsamında enerji maliyetlerinde indirim, gelir vergisinde stopaj indirimi, bedelsiz arasi tahsisi gibi maddeler vardı.
ÇÖZÜMÜN İÇİNDE KALKINMA GEREK
Umut Oran, terörle ilgili 'kanayan yara' benzetmesini de yaptı ve şunları paylaştı: Önce yaranın etrafını temizlersiniz, tentürdiyot dökersiniz ve kabuk bağlaması için merhem sürersiniz. Terörün çözümü de böyle. Üç işlemi peşpeşe yapmanız gerek. Hep kimlik boyutunu konuşuyor, kalkınma ve sosyal hizmetlerde susuyoruz. Çözüm formülüne 'kalkınma' ibaresini koymanız lazım. Yeni yatırımlar için teşvike evet. Ama eskilerin de devam ettirilmesi lazım."
