Stajyer avukat Fevzi Özdemir'in kaleme aldığı "7 Soruda Tüketici Hakları" başlıklı yazıyı sizlere sunuyoruz.
7 SORUDA TÜKETİCİ HAKLARI
Tüketimin giderek arttığı günümüzde, tüketicilerin satın aldıkları malın ya da hizmetin ayıplı (kusurlu) çıkması durumunda ne gibi hak ve külfetlerinin olduğunu bilmesi gerekir. Çünkü bu tür olaylar artık hayatın olağan akışı içerisinde herkesin başına gelebilecek türden hadiselerdir.
1-TÜKETİCİ KİME DENİR ?
Bir mal veya hizmeti ticari ve mesleki olmayan amaçlarla edinen, kullanan ya da yararlanan gerçek veya tüzel kişidir. Tüketici kimdir sorusuna verilebilecek en basit yanıt budur. Gerçek tüketiciden bahsedebilmek için mal veya hizmeti satın alan kişinin ihtiyaç sahibi kişi olması önemlidir. Tüketici’ satın aldığı malı bizzat kullanan, yeniden satarak kar elde etmeyen ya da başka bir üretimde kullanmayan kişidir. Yani bu mal ya da hizmet ticari bir faaliyete konu olmamalıdır. Tüketici malın veya hizmetin ulaştığı son el olmalıdır.
2-MALIN VEYA HİZMETİN AYIPLI(KUSURLU) OLMASI NEDİR ?
Ambalajında, etiketinde, tanıtma ve kullanım kılavuzunda yer alan veya satıcı tarafından vaad edilen nitelik ve/veya niceliğine aykırı olan, tahsis veya kullanım amacı bakımından değerini veya tüketicinin ondan beklediği faydaları azaltan ya da ortadan kaldıran; maddi, hukuki veya ekonomik eksiklikleri içeren mal veya hizmetlere denir. Daha yalın bir ifadeyle arızalı, bozuk, yırtık, kullanım tarihi geçmiş, defolu, özürlü mal ve hizmetler ayıplı mal ya da hizmetlerdir.
3-AYIPLI(KUSURLU) MAL VEYA HİZMET KARŞISINDA TÜKETİCİNİN HAKLARI
Satın aldığınız mal ya da hizmet ayıplı( kusurlu ) olduğunu fark ettiğinizde öncelikle o mal ya da hizmeti satın aldığınız satıcı ya da sağlayıcı ile görüşmeniz gerekir. Bu tür görüşmelerde yasal haklarımız Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunun 4.md.ne göre, tüketicinin 4 tane seçimlik hakkı vardır. Bunlar;
1-) Malın iadesi ödemiş olduğumuz paranın geri verilmesi,
2-)Malın ayıpsız(kusursuz) bir benzeri ile değiştirilmesi,
3-)Malın ücretsiz tamiri,
4-)Malda bulunan ayıp(kusur) oranında değerinden indirilmesi,
Tüketici bu haklardan hangisini isterse onu seçebilir. Satıcılar tüketicinin isteği hakkı, şartları varsa yerine getirmek zorundadırlar.
Yalnız tüketici, malın tesliminden itibaren otuz gün içinde aldığı malı kontrol etmelidir ve ayıp (kusur) varsa bunu satıcıya bildirmelidir. Ancak ayıp gizli ise tüketici bunu en geç 30 gün içinde bildirmek zorundadır.
Eğer bütün bu yolları denemenize rağmen hala bir sonuç alamazsanız bu durumda ihtimallere göre ya Tüketici Hakları Hakem Heyetine veya Tüketici Mahkemelerine başvurmanız gerekir.
4-HAKEM HEYETLERİ VE TÜKETİCİ MAHKEMELERİ NEREDEDİR ?
Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’da getirilen en önemli oluşumlardan biri tüketici sorunları hakem heyetleridir. Tüketiciler ile satıcı veya sağlayıcılar arasında çıkan uyuşmazlıklara çözüm bulmak amacı ile 850 ilçe ve 81 il olmak üzere 931 yerde tüketici sorunları hakem heyeti kurulmuştur. Hakem heyetleri, ilçelerde kaymakamlıklar bünyesinde, illerde ise Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüklerinde görevlerini yürütmektedir.
5-BAŞVURULARIMIZI NEREYE YAPACAĞIZ ?
Satın aldığımız mal veya hizmetin değeri 1 Ocak 2011 tarihi itibari ile 1.031,87 TL (Parasal sınır her yıl DİE’nin TEFE’de meydana gelen yıllık artış oranında her yıl yeniden değerlendirilir) altında ise sorununuzun çözümü için Tüketici Hakları Hakem Heyetine (İlçelerde kaymakamlıklar bünyesinde, İllerde ise Sanayi ve Ticaret İl Müdürlükleri bünyesinde bulunur) başvurmanız zorunludur. Bu durumda ilk olarak dava açamazsınız. Eğer dava açarsanız davanız, dava şartı yokluğu nedeniyle reddolunur. Bu başvurunuzda hakem heyetlerinin aldığı kararlar bağlayıcıdır. Hakem heyetlerinin lehinize verdiği kararlara satıcı veya sağlayıcının uymaması durumunda İcra Müdürlüğüne müracaat edebilirsiniz.
Hakem heyetlerinin kararları aleyhinize sonuçlanırsa bu durumda kararın size tebliğinden itibaren 15 gün içinde Tüketici Mahkemesine itiraz edebilirsiniz. Tüketici Mahkemesinin itiraz üzerine verdiği kararlar kesindir.
Satın aldığımız mal veya hizmetin değeri 1 Ocak 2011 tarihi itibari ile 1.031,87 TL ‘nin üstünde ise tüketici iki şey yapabilir. Ya ilk başta Tüketici Hakları Hakem Heyetine başvurabilir ya da doğrudan Tüketici Mahkemesine dava açabilir. Eğer tüketici ilk başta hakem heyetine başvurursa, hakem heyetinin vereceği kararalar bağlayıcı nitelikte değildir. Sadece delil niteliğindedir. Tüketici Hakları Hakem Heyetine başvurmanıza rağmen burada aldığımız kararı beğenmediğiniz taktirde Tüketici Mahkemesine başvurabilirsiniz. Tüketici mal veya hizmetin değeri 1.031,87 TL ‘nin üstünde ise görüldüğü üzere iki haktan birini kullanmakta serbesttir. Tüketici bunlardan dilediğini kullanabilir.
6-BAŞVURULARINIZI NASIL YAPACAKSINIZ ?
Eğer Tüketici Hakları Hakem Heyetine başvuracaksanız, başvurunuzu şikayet konusunu içeren dilekçenizi ekinde satın almış olduğunuz mal veya hizmete ait belgeleri(fatura,satış fişi,garanti belgesi,sözleşme vs.) bizzat ya da posta yoluyla yapabilirsiniz. Dilekçenizde satın aldığınız mal veya hizmetin ne olduğu, malın ne zaman teslim edildiği veya hizmetin nerde verildiği, ne kadar para ödediğinizi,ayıbın(kusurun) ne olduğu, durumu satıcı ya da sağlayıcıya ilettiğinizde neler olduğunu, ne yapılması istediğinizi açıkça belirtmeniz gerekir. Tüketici aynı uyuşmazlıkla ilgili olarak birden fazla hakem heyetine başvuru yapamaz. Ayrıca aynı konu ile ilgili olarak bir hakem heyetine birden fazla başvuru yapılamaz. Bu iki halde karşı tarafın derdestlik itirazında bulunma savunması ile karşı karşıya kalabilirsiniz.
Eğer dava açacaksanız Tüketici Mahkemesine hitaben yazacağınız bir dava dilekçesi ile mahkemeye başvurmanız gerekir.
7-BAŞVURU GİDERLERİ VE GÖRÜŞÜLME SÜRELERİ NE KADARDIR ?
Hakem heyetlerine yapılan başvurulardan herhangi bir ücret alınmaz. Hakem heyetlerince görevlendirilecek olan bilirkişi ücretleri Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından karşılanır. Tüketici Mahkemeleri nezdinde tüketiciler tarafından açılacak davalar her türlü resim ve harçtan muaftır.
Hakem heyetlerine yapılan başvurular, başvuru tarih ve sırasına göre en geç 3 ay içinde karara bağlanır. Kararlar alındığı tarihinden itibaren 5 gün içinde taraflara bildirilir. Başvurularda tarafların ivedi inceleme talebi bulunduğu veya başkan tarafından gerekli görüldüğü hallerde hakem heyetlerince öncelikle gündeme alınarak sonuçlandırılır.
ÇANKIRI BAROSU
Stj. Av. Fevzi ÖZDEMİR