İsmet İnönü Türkiye Cumhuriyeti’nin 2'nci Cumhurbaşkanı seçildikten sonra ilk yurt gezisini Çankırı ve Kastamonu’ya yapmıştır. İnönü; daha sonraki yıllarda Çankırı’ya beş kez daha gelmiştir. Bu tarihler: 11 Haziran 1941, 12 Eylül 1943, 14 Şubat 1944, 17 Nisan 1949, 24 Ekim 1958’dir.

Seyahat 1938 yılının 5 Aralık günü İnönü’nün özel treninin Ankara’dan hareketiyle başladı. İnönü’yü Ankara Garı’ndan uğurlayanlar arasında Çankırı Milletvekili, TBMM Başkanı M. Abdülhalik Renda da vardı.

Çankırı’ya saat 08:30’da gelen İsmet İnönü, gezisinin ilk turunda şehirde kısa bir süre kalarak Çankırı Valisi’nden Çankırı’nın sağlık ve ziraat durumuyla ilgili bilgi aldı. Çok geçmeden de Kastamonu’ya gitmek üzere Çankırı’dan ayrıldı(1).

Ziyaretinin ikinci turunda 12 Aralık’ı 13 Aralık’a bağlayan gece saatlerinde Çankırı’ya 58 km. mesafede bulunan Kurşunlu Sumucak istasyonuna ulaşan İsmet İnönü, geceyi burada özel treninde geçirdikten sonra sabah saatlerinde Çankırı’daki incelemelerine başladı. İnönü’yü heyecanla bekleyen Çankırılılar'ın İstasyon Caddesini süsledikleri taklarda "Lozan Fatihi hoş geldin" ve "Çankırı halkı, ulu İsmetini aralarında görmekle bahtiyardırlar…" karşılama yazıları yer alıyordu.

İnönü beraberinde Vali Hüsnü Uzgören’le Çankırı Halkevi’ne geçerek vatandaşların sorunlarını dinledi. Çankırı’nın köylerinden gelen vatandaşların çoğunluğu "arazileri olmadığı için geçim sıkıntısı çektiklerini…" önünde Çankırı haritası ve not defteri bulunan İnönü’ye iletirler. Köylülerin diğer istekleri de iş imkânı doğacağı için Çankırı’ya mutlaka bir fabrika açılmasıdır.

Yapraklı’dan gelen vatandaşların ortak isteği ise çok farklıdır. 1880’lerde bölgede görev yapan bir mutasarrıfın asayiş sorununu bahane ederek yasakladığı Yapraklı Panayırı'nın yeniden kurulmasıdır.

60-70 sene öncesine kadar kurulan Yapraklı panayırı; Anadolu’dan, Mısır, İran ve Suriye gibi ülkelerden gelen ürünlerin ticaretinin yapıldığı önemli bir mekân hâline gelmiştir. Panayırda, eğlenceler, yarışmalar düzenlenmiş ve çeşitli kültürel etkinlikler tertip edilmiştir. Ayrıca yapraklı panayırı âşıkların sanatlarını icra ettikleri merkezlerden biri olmuştur. Önceleri ticari amaçla kurulan bu panayır, daha sonra kültürel alışverişe de sahne olmuş ve âşıklar için edebî bir muhit olmuştur.

O yıllarda nahiye olan Orta’dan gelen Yusuf Dursun adlı vatandaş, bölge ekonomisine canlılık vereceği düşüncesiyle bir Jandarma Okulu’nun açılmasını istemiştir.

İnönü, Çankırı’daki incelemelerinde çiftçiler dışındaki meslek guruplarını da kabul ederek, sorunlarını dinleyerek notlar almıştır. Bu meslek guruplarından birisi de sayıları hızla azalan Çankırılı dokumacılardır.

Kısa süre öncesine kadar 400 olan dokuma tezgâhı sayısı, İnönü’nün ziyaretinde 25’e kadar düşmüştür. Bu düşüşün nedeni dokumacıların iplik ihtiyacını karşılayamamasıdır.

Esnafın bu durumu şikâyet etmesi karşısında İnönü, Sümerbank’ın depolarında önemli miktarda iplik stoku mevcut iken Çankırı dokumacı esnafının iplik sıkıntısı çekmesine bir anlam veremez.

"Böyle bir mesele olduğunu bilmek için Reisicumhurun buraya kadar gelmesine hacet olmamalı, bu kadar basit bir şey ben buraya gelmeden niçin işitilmiyor? Halledilmiyor, onu merak ediyorum…" diyerek, durumu eleştirir.

Çankırı dokumacı esnafının iplik sıkıntısı, İsmet İnönü’nün müdahalesiyle ertesi gün çözülür(2).

İnönü incelemelerinden sonra Çankırılılar'ın yoğun sevgi gösterileriyle uğurlanmış ve saat 14:00’de Çankırı’dan ayrılmıştır.

Bu habere ilave etmek istediğim bir not var:

İsmet İnönü’ye bu ziyaretinde Çankırı Kıymalısı ikram edildiğini ve çok beğendiğini, daha sonraki ziyaretlerinde de Çankırı Kıymalısı ikramı yapıldığını büyüklerimizin anlatımlarından bir kenara yazmışım…

1. 6 Aralık 1938 Cumhuriyet Gazetesi
2. 14 Aralık 1938 Ulus Gazetesi