MİLYONLARCA esnaf ve şirketi ilgilendiren konum vergisinde adeta kaos yaşanıyor. Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz ve Çevre Bakanlığı esnaftan konum vergisi alınmayacağına ilişkin açıklama yaptı. Ancak harita üreten yerli Başarsoft firmasının sahibi Alim Küçükpehlivan, "Yasa maddesi çok açık. Konum ‘paylaşan’ tüm ticari işletmelerden konum ücreti alınır" diyerek iddiasının arkasında durdu.

Türkiye Esnaf ve Sanatkarları Konfederasyonu (TESK) Başkanı Bendevi Palandöken de Sözcü'den Erdoğan Süzer'e, "Bu vergi gelirse esnaf artık adresini telefonda söyler” dedi. Başarsoft Başkanı Küçükpehlivan, teklifin yasalaşmasıyla 6 milyona yakın esnaf ve şirketin internet sitelerinde paylaştıkları konum nedeniyle ücret ödeyeceklerini Sözcü’nün de yer aldığı bir sohbette açıkladı. Bu açıklamalar gündeme bomba gibi düştü. Cumhurbaşkanı Yardımcısı Yılmaz, esnafın konum paylaşımından ücret alınmayacağını açıkladı.

PAYLAŞAN DA VERGİ VERECEK

Çevre Bakanlığı da düzenlemenin sadece coğrafi verileri üreterek gelir elde eden gerçek ve tüzel kişileri kapsadığını belirtti. Ancak Bakanlık, yasadaki ‘paylaşılan’ kelimesini açıklamasına koymadı. Başarsoft Başkanı Küçükpehlivan ise "Sadece harita üretenler değil konum paylaşanlar da yasa kapsamında. Birçok şirket harita üretmese de konum paylaşıyor. Yasa onlara lisans zorunluluğu getirdi. Bunlar da lisans aldı. Şimdi paylaştıkları konumlar için para ödeyecekler, ödemezlerse ceza alınacak" dedi.

"KONUM ATAMAM! DOLMUŞTAN İN, KÖŞEYİ DÖN FARUK ECZANESİNİN KARŞISI"

TESK Başkanı Bendevi Palandöken, vergiyi medyadan öğrendiğini, kendilerine bununla ilgili bir bilgi gelmediğini söyledi. Ancak vergi getirilmesi halinde bunun esnafı zora sokacağını anlatan Palandöken "Çağdaşlığın bir gereği olarak esnaf konum üzerinden yerini tarif ediyor. Eskiden telefonda yerimizi tarif ederken; ‘Dolmuştan in, geriye yürü, bankanın köşeden dön tam karşıdaki postanenin yanındaki pastane’ diye tarif ederdik. Konum paralı olursa yine öyle tarif edeceğiz demek ki” dedi.

YASA, VERGİYİ İŞARET EDİYOR

TBMM’den geçen yasanın 17’nci maddesiyle; gerçek ve tüzel kişilerin ‘Türkiye’ye ait coğrafi verileri toplaması, üretmesi, paylaşması veya satması’ izin (lisans) şartına bağlanıyor. Lisans alan bu firmaların da ürettikleri ya da ‘paylaştıkları’ konum için devlete para ödemesi zorunlu hale getiriliyor.

COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMİ DÜZENLEMELERİ 2020'DEN BU YANA GÜNDEMDE

Öte yandan Kamuoyunda "konum vergisi" olarak adlandırılan coğrafi bilgi sistemi düzenlemeleri pek de yeni değil. Devletin coğrafi veri kullanımını kontrol altına alması ve bu alanda gelir elde etmesi bir süredir meclisin gündeminde.

Teyit.org'da Öyküm Hüma Keskin'in haberine göre; 2020’de kabul edilen 7221 Sayılı Coğrafi Bilgi Sistemleri Kanunu, coğrafi veri üretimi ve paylaşımı için izin alma ve izin bedeli ödeme zorunluluğu getirdi. Bu düzenleme, afet ve acil durumlarda veri yönetimini kolaylaştırmayı hedeflese de yerel yönetimlerden, özel sektörden ve küçük esnaftan tepki aldı. Küçük işletmeler, özellikle kafe ve restoran gibi esnaflar, düzenlemelerin kendilerine yeni yükler getirebileceği endişesiyle karşı çıktı. 2023’te Anayasa Mahkemesi, bazı maddelerini yetki sınırlarının belirsiz olduğu gerekçesiyle iptal etti.

Bugün tartışmalar hâlâ devam ediyor. 4 Aralık 2024’te kabul edilen yeni kanun teklifine, önceki yıllarda eksik olduğu belirtilen kapsam ve izin bedeli hesaplama kriterlerinin eklendiği görülüyor.

İstanbul Bilgi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Bilişim ve Teknoloji Hukuku Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Mehmet Bedii Kaya'nın açıklamalarına göre, "konum vergisi" yeni değil. Konum verileri, "kamu malı" olarak kabul ediliyor ve kullanımı izne tâbi. İşletmelerin ya spesifik konum bilgisi için ücret ödediğini, ya da genel bir lisans almak zorunda olduğunu aktaran Kaya, örneğin, Google Haritalar gibi platformlar bile ek lisans ücretlerine tabi tutulduğunu belirtiyor.

Kaya’ya göre daha da dikkat çekici olan ise, coğrafi bilgi sistemi verisiyle oluşturulan katma değerli verilerin devlete ücretsiz lisanslanma zorunluluğu. Doç. Dr. Mehmet Bedii Kaya, bu düzenlemeyi konum verisiyle inovasyon yapanların emeğinden devletin ücretsiz faydalandığı yönünde eleştiriyor. Yeni duyurulan değişiklikler ise mevcut sistemin kapsamını genişleterek yaptırımları artırıyor.

Görünen o ki; 'Konum vergisi' tartışmaları, yasanın Resmi Gazete'de yer bulmasına kadar devam edecek...