Bir gece yarısı  milletin iradesini yok sayarak Anayasa’nın 87. ve 90. maddelerine aykırı şekilde Uluslararası İstanbul Sözleşmesi’nin apar topar yangından mal kaçırır gibi feshine ilişkin Cumhurbaşkanı kararı, Anayasa'ya aykırıdır.

İstanbul Sözleşmesi, kadınların, çocukların herkesin temel hak ve özgürlüklerini güvence altına alan ve şiddet mağdurlarının korunması, rehabilitasyonu ve bir daha aynı şiddet vak'alarının yaşanmaması için bir birlikteliği öngören, herkesin yaşama hakkının teminatı bir uluslararası antlaşmadır. İstanbul Sözleşmesi; çok uzun yıllardır sürdürülen kadın hakları mücadelesi ve kazanımları ile hazırlanmıştır. Bu nedenle binlerce yıllık mücadeleye dayanan, bu uğurda yitirilen canların emeklerinin ve kişi hak ve özgürlüklerine ilişkin çok önemli hukuki kazanımlarımızın bir gecede yok edilebileceğinin sanılması çok büyük yanılgıdır.

Türkiye Barolar Birliği Kadın Hukuku Komisyonu (TÜBAKKOM) ve 77 baro, Türkiye’nin, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın gece yarısı kararıyla İstanbul Sözleşmesi’nden çekilmesine ilişkin bir takım  açıklamalarda bulundular

Barolar tarafından yapılan açıklamada, Meclis’te bütün partilerin oybirliğiyle kanunlaşan İstanbul Sözleşmesi’nin, Anayasa’nın 104’üncü maddesi uyarınca Cumhurbaşkanı tarafından yürürlükten kaldırılamayacağı vurgulandı.

Öte yandan İstanbul Sözleşmesi’nin ardından, sözleşmeyi referans alarak çıkartılan 6284 Sayılı kanunun akıbeti de belirsiz. 6284 Sayılı Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun, Türkiye'de kadına karşı yönelik şiddetin önlenmesine dair kanun ve şiddet gören kadınlara, fiziki koruma sağlamaktan, psikolojik mesleki ve hukuki desteğe, kreş imkanından, ikamet ve kimlik bilgilerinin değiştirilmesine kadar pek çok imkan tanıyor. Bu  yasanın İstanbul Sözleşmesi’ne paralel olarak çıkarıldığına göre ; şu anda şiddet gören ve koruma altında olan kadınların kazanılmış haklarının elinden alınıp alınmayacağını merak ediyorlar.

HEMEL HAK VE ÖZGÜRLÜKLERE İLİŞKİN KARARNAME ÇIKARILABİLİR Mİ ?

İstanbul Sözleşmesi, Anayasa’nın 15 ve 17. maddelerinde düzenlenen “Kişinin Yaşam Hakkı; maddi ve manevi varlığının bütünlüğüne dokunulmaması” “Herkesin yaşama, maddi ve manevi hakkına sahip olduğu” “Kimseye işkence ve eziyet yapılmayacağına” ilişkin TEMEL HAK VE ÖZGÜRLÜKLERLE DOĞRUDAN VE BİREBİR İLİŞKİLİDİR. Bu nedenle, Anayasa’nın 104. maddesi gereği, Anayasa’da yer alan temel hak ve özgürlüklere ilişkin Cumhurbaşkanı kararnamesi çıkarılması, hukuka aykırıdır.

SÖZLEŞMENİN FESİH USULÜ NASIL OLMALIDIR ?

İstanbul Sözleşmesi’nin 80. Maddesi taraf devletlerin Avrupa Konseyi Genel Sekreterliği’ne yapacağı bir bildirimle İstanbul Sözleşmesi’ni feshedebileceğini belirtir. Ardından ekler; bu bildirimden itibaren 3 ay sonra Sözleşme’nin feshi yürürlüğe girer.

Bununla birlikte Anayasa 90. Madde ilk fıkra gereği; Türkiye Cumhuriyeti adına yabancı devletlerle ve milletlerarası kuruluşlarla yapılacak sözleşmelerin onaylanması, Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin onaylamayı bir kanunla uygun bulmasına bağlıdır. Dolayısıyla İstanbul Sözleşmesi, TBMM’nin iradesiyle onaylanmıştır ve ancak aynı usulle yani TBMM iradesiyle bir kanun çıkarılarak bu sözleşmeden çıkılabilir. Dolayısıyla, sözleşmenin feshine ilişkin Cumhurbaşkanı Kararı yok hükmündedir.

SÖZLEŞMEDEN CUMHURBAŞKANI KARARNAMESİ İLE ÇIKILABİLİR Mİ?

5.07.2018 Tarihinde Resmi Gazetede yayımlanan "Milletlerarası Antlaşmaların Onaylanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinde" Cumhurbaşkanına Uluslararası Sözleşmelerin fesih etme yetkisi verilmemiştir.

20.3.2021 Tarih, 31429 Sayılı Resmi Gazetede yayınlanan 3718 Sayılı kararda işe "sözleşmenin feshedildiği" belirtilmiştir. Bu karar yok hükmündedir ve 24 Kasım 2011 tarihinde TBMM tarafından onaylanan İstanbul Sözleşmesi yürürlüktedir.

Uluslararası sözleşmelerden Cumhurbaşkanı kararnamesiyle çıkılabileceğini savunanlar yanılmaktadırlar. Zira, Anayasa’nın 104. Maddesi temel hak ve özgürlüklerin Cumhurbaşkanı kararnamesiyle düzenlenemeyeceğini açıkça belirtir.

FESİH YOK HÜKMÜNDE MİDİR ?

Çoğunluk görüş; bu Cumhurbaşkanı Kararı’nın yok hükmünde olduğu noktasında birleşiyor. İlerleyen süreçte bu görüşler daha da netleşecek ve buna göre hareket edilecektir. Cumhurbaşkanının İstanbul Sözleşmesi’ni fesih kararının Anayasa’da temeli yoktur. Yetki ve usulde paralellik ilkesi gereğince imzalanan uluslararası antlaşmaların, Anayasa doğrultusunda aynı yöntemle feshedilmesi gerekmektedir.

Son olarak söz konusu kararname hukuka aykırıdır ve yok hükmündedir. SÖZLEŞME HALA YÜRÜRLÜKTEDİR. Türkiye’yi sözleşme maddelerini uygulamaya ve imzacı olarak üzerine düşen görevleri yapmaya davet ediyoruz. Temel hak ve özgürlükleri ortadan kaldırmaya yönelik bulduğumuz bu girişim karşısında toplumumuzun her kesimini bu mücadeleye destek vermeye ve dayanışmaya çağırıyoruz...