Şapka ile kamuoyuna ilk kez Çankırı’da çıkan Atatürk'ün Çankırı konuşması:

"Çok derin, çok samimî duygularınıza teşekkürler ederim. Beni çok sevdiğinizi, bana çok güvendiğinizi, işaret ettiğim hedeflere bütün varlığınızla yürüyeceğimizi söylüyorsunuz. Benim buna verebileceğim cevap şudur ki: Ben güven ve saygıya hak kazanacak başarılar göstermişsem, o da sizlerin yardımlarıyla olmuştur. Güveninize yürekten inanarak, millî görevimde muhtaç olduğum gücü ve yetkiyi sizden alıyor, sizde buluyorum. Bahtiyarlığımı Çankırı’nın sevgili halkının karşısında yüksek sesle ifade ediyorum."
(31 Ağustos 1925)

Çankırı Atatürk Anıtı, heykeltıraş muallim Kenan Yontunç’un eseridir. Atatürk ilk defa şapkayı Çankırı ve Kastamonu vilâyetlerinde giymişti, bu suretle şapka inkılâbı yapıldı. Bu hatırayı ebedileştirmek için Çankırılılar Atatürk’ün bir anıtını dikmeye karar vermişler ve eser de bu suretle vücuda gelmiştir. 

Atatürk elinde bir Panama şapkası olduğu halde tasvir edilmiştir, heykel üç buçuk metredir, kaidesinin ön ve yan kısımlarında 2,30 x 2,15 ebadındaki rölyeflerde Çankırılılar'ın İstiklal savaşı esnasında vatan hizmetine koşmaları ve duydukları heyecan tasvir edilmiştir. Bu anıt birbuçuk sene zarfında ikmal edilmiştir. 

Rölyef kompozisyonlarını Halil Dikmen hazırlamıştır. Heykel ve rölyeflerde heykeltıraş Kenan Yontunç'un yanında Akademiden geçen sene mezun olan heykeltıraş Sadi Beytaş ve Sadi Çalık çalışmışlardır. Eser bronza dökülecek ve küşat resmi önümüzdeki 29 Teşrinievvel (Ekim) 1944 Cumhuriyet Bayramında yapılacaktır¹.

Kenan Yontunç tarafından tasarlanan ve 1944 yılında dikilen Çankırı Atatürk anıtı, kaide ve sivil giysili Atatürk figüründen oluşmaktadır. Kaidenin ön cephesi ile iki yan cephesinde Kurtuluş Savaşı konulu kompozisyonlar yer almaktadır. Ön cephedeki bronz kabartma levhada dört figür bulunmaktadır. Ön planda omzunda cepheye mermi taşıyan bir kadın figürü ile kucağında mermi taşıyan bir kız çocuğu betimlenmiştir. Arka planda onlara yol gösteren bir yaşlı adam ve bir erkek figürü vardır. Kaidenin sol cephesindeki kabartma kağnı arabasını çeken öküzlerin yanında ilerleyen ve sırtında dört adet mermi taşıyan kadın figüründen oluşmaktadır. Arka planda bir kent tasviri görülmektedir. Kadın figürü kompozisyonun ana unsurunu oluşturmaktadır. Kaidenin sağ tarafındaki kabartmadaki kompozisyonda ise yanında çocuğu ile birlikte elinde top mermisi taşıyan kadın figürü betimlenmiştir. 

Çankırı, Atatürk Anıtı'nın kaidesinde yer alan Kurtuluş Savaşı konulu kompozisyonlarda, kadının kompozisyonun merkezinde yer alması, Çankırılı kadınların Kurtuluş Savaşındaki rolünün ölümsüzleştirilmek istenmesi ile açıklanabilir².

(1) ARKİTEKT Sayı: 1944-03-04 (147-148) Kenan Yontunç, sayfa: 75-76 
(2) Cumhuriyet dönemi anıt heykellerinde Kadın İmgesi, Kıvanç Osma, C.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi Mayıs 2006 Cilt: 30 No:1 89-107.