Anayasa Mahkemesi (AYM), İstanbul’da YÖK protestosunu takip ederken polisin müdahale ederek ters kelepçeyle beklettiği gazeteci Beyza Kural Yılancı’nın basın ve ifade özgürlüğü hakkının ihlal edildiğine karar verdi.

Anayasa Mahkemesi’nin kararı İletişim Başkanlığı’ndan basın kartını alamayan, ancak aktif olarak mesleğini yürüten basın mensupları açısından da büyük önem taşıyor.

Gazeteci Beyza Kural Yılancı, 5 Kasım 2015 tarihinde YÖK’ün kuruluşunu protesto etmek isteyen öğrencilerin eylemini takip etti. Sivil polis, öğrencilere müdahale edilirken, "çekim yaptığı sırada basın görevlisi olduğunu bildirmesine rağmen" gazeteci Yılancı’yı da ters kelepçe takarak alanda bekletti. Polis, çalıştığı kurum kartını göstermesine rağmen Yılancı’ya "Hiçbir şey eskisi gibi değil artık, bunu öğreteceğiz size" dedi. Yılancı, gözaltı aracında yer kalmaması üzerine, kendisinin basın mensubu olduğunu anlayan bir başka amir tarafından serbest bırakıldı.

POLİS İFADESİ: ÜST DÜZEY YETKİLİLERİN
KARARLI SÖYLEMLERİ...

Yılancı’nın şikayeti ve olayla ilgili video kayıtlarının incelenmesi üzerine savcılık Y.Ş., N.D. ve K.A. isimli şüpheli polislerin ifadesini aldı. Yılancı’nın bileğinden tutan Y.Ş.’nin "Hiçbir şey eskisi gibi değil artık, bunu öğreteceğiz size" cümlesini tam olarak hatırlamadığın belirtirken, "O dönem devletimizin üst düzey yetkilileri tarafından terör eylemlerine karşı duruşa yönelik kararlı söylemler ve olay yerinde bulunan grubun elindeki pankartlar ve söylemlerle polisi ve devleti aşağılayıcı ve suçlayıcı söylemlerin bulunması dolayısıyla ortaya söylenmiş bir söz olduğunu düşünüyorum. Şahsa yönelik değildir. Zaten arkamı dönüp giderken söylemişim” ifadesini vermesi dikkat çekti.  

Yılancı yaşadıklarıyla ilgili İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı’na şikayette bulundu, ancak sonuç alamadı. Üç polisin ifadesinin alınmasının ardından 7.9.2016’da şikayeti hakkında takipsizlik kararı verilen Yılancı, insan haysiyetiyle bağdaşmayan muamele yasağı ile ifade ve basın özgürlüğünün ihlal edildiği iddiasıyla AYM’ye bireysel başvuruda bulundu.

AYM, Yılancı’nın başvurusunu 12 Ocak 2021 tarihinde görüştü. AYM, Yılancı’nın basın ve ifade özgürlüğünün, insan haysiyetiyle bağdaşmayan muamele yasağının ihlal edildiğine ve 15 bin lira manevi tazminat verilmesine oybirliğiyle karar verdi. Kararda, "Başvurucunun sarı basın kartı sahibi olduğuna ilişkin olarak dosyaya sunulmuş bir bilgi veya belge mevcut değildir" denilmesi de dikkat çekti. AYM kararının bir örneği, polisler hakkında soruşturmanın yeniden açılması için İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı’na gönderildi.

KEYFİ GÖZALTI

AYM kararının gerekçesinde Yılancı’ya yapılan müdahalenin ‘haklı ve meşru olmadığına’ dikkat çekilerek, şunlar belirtildi:

"Soruşturma dosyasında ve neticesinde verilen takipsizlik kararında başvurucunun haber yapmasının engellenmesinin ve başvurucuya yapılan fiziksel müdahalesinin kesinlikle gerekli olduğuna dair herhangi bir tespit ya da açıklama yapılmamıştır. Bunun aksine kamera görüntüleri dikkatle incelendiğinde başvurucunun keyfi olarak gözaltına alındığı ve kelepçelendiği kanaatine ulaşılmıştır."

TERS KELEPÇE ‘KÜÇÜK DÜŞÜRME AMACIYLA’ TAKILDI

Kararın gerekçesinde savcının soruşturmayı tarafsız ve nesnel yürütmediği de kaydedilerek, etkin soruşturma yürütülmesi istendi. Yılancı’ya ‘küçük düşürme ve ders verme’ amacıyla ters kelepçe takıldığı ifade edilen kararda, bu durumun insan haysiyetiyle bağdaşmadığı vurgulandı.