Ulu Önder Mustafa Kemal Atatürk, hayatını ülkesine adadı. Bağımsız ve çağdaş Türkiye Cumhuriyeti için gece gündüz çalıştı… 1938 başında karaciğer hastalığı teşhisi konulduğunda, doktorlar istirahat etmesini söylese de o, vatanı ve milleti için çalışmaya bir dakika bile ara vermedi. Rahatsızlığını, ağrılarını umursamadan, dil ve tarih çalışmaları yaptı. Hatay sorununun çözümü için uğraştı.

BİR MİLLİ KAHRAMAN

Falih Rıfkı Atay, zorlu geçen o günler için “Atatürk, bizim elimizden, yirminci asrın en büyük milli kahramanı milletin elinden, bir büyük deha insanlığın elinden gidiyordu…” diyordu.

Arzusu, Cumhuriyet'in ilanının 15. yılında Ankara'da milletinin yanında olmaktı. “Ankara'ya gideyim, ne olacaksam orada olayım” diyordu… Ancak mümkün olmadı. 29 Ekim günü, Dolmabahçe Sarayı'nda, yanındakilere, “Ah, Ankara'ya gidemedik…” diye yakınıyordu.

Son 10 günde hastalığı çok ağır seyretti. Genellikle kendinde değildi. Süt, pirinç suyu ve meyve sularından oluşan menüden yemeye çalışıyordu.

8 Kasım 1938…

Atatürk çok ağır bir nöbet geçirdi. Bir ara gözlerini açtı, “Aleykümselam” dedi. Bu, son sözleri oldu.

TÜM YURTTA MATEM

10 Kasım sabahı…

Herkes Atatürk'ün yanındaydı… Çaresizlik ve üzüntü içinde bekliyorlardı. Hasan Rıza Soyak, Kılıç Ali'ye şöyle dedi: “Kılıç bak, koskoca bir tarih göçüyor.”

Atatürk yanındakilere son kez o güzel mavi gözleriyle baktı. Herkes ağlıyordu. Başını yana çevirdi, gözleri kapandı. Son nöbet defterine şu satırlar yazıldı: “Saat 09.05'te vefat etmiştir.”

O gözlerini hayata kapadığında, tüm ülkede matem vardı. Tek duyulan, Ata'sına sevgiyle bağlı bir ulusun gözyaşlarına karışan hıçkırık sesleriydi. Bizlere emanet ettiği bağımsız ve çağdaş Türkiye Cumhuriyeti'nde, fikirleri, devrimleri ve aziz hatırasıyla hâlâ yaşıyor ve sonsuza dek yaşayacak.

Dünya liderleri Atatürk'ü anlatıyor

Winston Churchill (İngiltere Başbakanı): “Savaşta Türkiye'yi kurtaran, savaştan sonra da Türk Milleti'ni yeniden dirilten Atatürk'ün ölümü, yalnız yurdu için değil, Avrupa için de büyük kayıptır. Her sınıf halkın onun ardından döktükleri içten gözyaşları bu büyük kahraman ve modern Türkiye'nin Ata'sına değer bir görünümden başka bir şey değildir.”

Aristide Briand (Fransa Başbakanı): “Mustafa Kemal ve onun tüm askerleri burada olsalardı, hepsinin heykellerini dikerdik.”

Franklin Roosevelt (ABD Başkanı): “Üzüntüm onunla tanışmak konusundaki şiddetli arzumun gerçekleşmesine artık imkan kalmamış olmasıdır.”

Eleftherios Venizelos (Yunanistan Başbakanı): “Bir ulusun hayatında bu kadar az sürede bu denli değişiklik pek seyrek gerçekleşir… Ve bundan dolayı Türkiye övünebilir.”

Emanullah Han (Afgan Kralı): “O büyük insan yalnız Türkiye için değil, bütün doğu milletleri için de en büyük önderdi.”

Gazetelerin en acı manşeti

DOLMABAHÇE SARAYI'NDA 9 GÜN 9 GECE GÖZYAŞI SELİ Atatürk'ün cenazesi Dolmabahçe'de halkın ziyaretine açıldı. Kadınlar, erkekler, çocuklar, Ata'sına son görevini yapmak için Dolmabahçe'ye koştu. İstanbullular ve çevre illerden gelenler 9 gün 9 gece Atatürk için ağladı. 19 Kasım'da Dolmabahçe'de Atatürk için cenaze namazı kılındı. Daha sonra defnedilmek üzere Ankara'ya uğurlandı.

Türk Milleti'nin İstanbul'da başlayan matem yolculuğu

Atatürk'ün naaşı Dolmabahçe'den Sarayburnu'na getirildi. Yollar, pencereler, çatılar, hıncahınç doluydu. Atatürk'ün naaşı, Yavuz Zırhlısı'na bindirildi. Boğazın iki yakası insan seliydi. 101 pare top atıldı. Yabancı gemiler resmi geçit düzenledi. Hem Türk Milleti hem dünya Atatürk'e veda ediyordu.

Kendi sözleriyle Atatürk

■ İki Mustafa Kemal vardır: Biri ben, et ve kemik, geçici Mustafa Kemal… İkinci Mustafa Kemal, onu “ben” kelimesiyle ifade edemem; o, ben değil, bizdir! O, memleketin her köşesinde yeni fikir, yeni hayat ve büyük ülkü için uğraşan aydın ve savaşçı bir topluluktur.

■Beni görmek demek, mutlaka yüzümü görmek değildir. Benim fikirlerimi, benim duygularımı anlıyorsanız ve hissediyorsanız bu kafidir.

■ Bir zamanlar gelir, beni unutmak veya unutturmak isteyen gayretler belirebilir. Fikirlerimi inkar edenler ve beni yerenler çıkabilir. Fakat, ektiğimiz tohumlar o kadar kuvvetlidirler ki bu fikirler, Hint'ten, Mısır'dan döner dolaşır gene gelir, verimli neticeleri kalpleri doldurur.

■Ben, manevi miras olarak hiçbir dogma, hiçbir donmuş ve kalıplaşmış kural bırakmıyorum. Benim manevi mirasım, ilim ve akıldır.

■ Ben gerektiği zaman en büyük armağanım olarak Türk Milleti'ne canımı vereceğim.

■Hürriyet ve bağımsızlık benim karakterimdir. Ben, milletimin ve büyük ecdadımın en kıymetli mirasından olan bağımsızlık aşkı ile yaratılmış bir adamım!

■ Milletimle yakından ve gösterişten uzak karşılıklı görüşmenin zevkini, bahtiyarlığını anlatamam. Her ne vakit milletimin karşısında kendimi görsem, her ne vakit milletimin fertlerinden birkaçının yüzüne baksam, oradan ruh ve vicdanıma gelen ışık, benim için en kıymetli bir ilham ve verim alevi oluyor!

Gözlerde yaş kalplerde acı

Ulu Önder'in naaşı önce İzmit'e oradan da Ankara'ya uğurlandı. 21 Kasım'da, Etnoğrafya Müzesi'ndeki geçici kabre konuldu. Hayatını milletine adayan Atatürk'e veda eden milyonların, kalbinde sonsuz acı, gözünde dinmeyen yaş, dilinde aynı söz vardı: “Emanetine sahip çıkacağız.”

Bu sevgi bitmez özlem dinmez

Bugün Atatürk'ün aramızdan ayrılışının 83. yılı. Kalplerdeki acı hâlâ ilk günkü gibi taze… Gözler hâlâ yaşlı. Bir millet, bugün dinmeyen özlemle ve artan sevgiyle Anıtkabir'de Ata'sını anacak. 83 yıl önce verdiği sözü tekrarlayacak: “Emanetine sahip çıkacağız.”